We zitten onder het zwakke schijnsel van een 12 volt lampje, rondom een grote schaal vlees. De mensen in de kring voeren slissende gesprekken, serieus, maar er wordt soms ook gelachen. We proberen uit alle macht een gloeiend hete steen in ons handen te houden. Deze stenen hebben eerder in het vuur gelegen en zijn later de pan in gegaan om het vlees van binnenuit te verwarmen. We krijgen ieder zo’n steen omdat dat gezond zou zijn, dat kan best want de bacteriën branden van onze vingers. Na dit ritueel mogen we, met onze pas verbrande vingers, uit de pan een bot pakken en beginnen te kluiven. Onze gids vertaalt delen van het gesprek dat gaat over het gras, de dieren en de zware hagelbui van gisteren en de vrijheid die ze hebben. Het grootste stuk vlees, de schouder van de geit wordt zorgvuldig verdeeld door de vader des huizes. We zijn op bezoek bij een Mongoolse familie en ervaren het nomaden leven van dichtbij.

Na een dag zoeken in Ulaanbaatar -de hoofdstad van Mongolië- vinden we, een auto met chauffeur en gids die ons naar de wijde vlaktes zullen brengen. Het land van Chinggiss Khaan, de koelbloedige nomade die in 1206 een rijk stichtte door alle andere stamleiders te onthoofden en zo de wijd verspreide volkeren te “verenigen”. Van Korea tot Hongarije en noordelijk China inclusief Beijing tot wat vandaag Rusland is, werden de Mongolen heersers over het grootste rijk wat ooit bestond, daarbij de Grieken en Romeinen achter zich latend. Niet alleen de angst, maar ook de duidelijke wetten zoals godsdienstvrijheid, meer gelijkheid tussen man en vrouw en bescherming, trok de stammen samen. De huidige Mongolen zijn trots op deze man en vinden er hun identiteit na jaren lange onderdrukking van China en later de Sovjet Unie. De Sovjet invloed is duidelijk te zien in Ulaanbaatar, maar ook hoe hard men bezig is deze van zich af te schudden. Wanneer we even om ons heen kijken zien we zo 12 flats in aanbouw, ze moeten wel, want de stad groeit snel en er wonen inmiddels 1 miljoen mensen terwijl er in het hele land -38 keer zo groot als Nederland- maar 3 miljoen wonen.

We zoeken die overige 2 miljoen op in kleine dorpjes en verspreid over de heuvels in eenzame Gers. Na een dag lang hobbelen worden we beloond met een mooi uitzicht over het Ugii meer. De volgende dag rijden we verder naar de historische hoofdstad Karakorum met daarnaast een van de weinige boeddhistische kloosters die bewaard is gebleven tijdens de communistische tijd. 80% van de bevolking is boeddhist maar daar is in het klooster weinig van te merken. Behalve de 108 torentjes is de 3 hectare slecht onderhouden en dun bezaait met tempeltjes. De afbeeldingen van ontelbare goden zien er angstaanjagend uit en klopt niet helemaal met het vredige beeld wat wij van het boeddhisme hebben. We leren echter wel van Sakayamuni ofwel de historische Boeddha, de Sanjaa: de Boeddha van het heden en Maidar: de toekomstige Boeddha. Het blijkt allemaal een stuk ingewikkelder in elkaar te zitten dan we dachten. Zo hangen de meeste Mongolen de rode stroming binnen het Boeddhisme aan terwijl voor 1937 de godsdienstige leider van Mongolië (de Bogd Khan) juist de gele stroming aanhing, wat betekende dat monniken niet mochten trouwen, eigenlijk mocht de vrouw niet eens in hun gedachten opkomen. Misschien wel een van de redenen dat Mongolië nu maar 3 miljoen inwoners telt, suggereert onze gids..

De volgende dag bezoeken we nog een klooster hoger op in het Khangai gebergte, gesticht door Zanabazar wie de eerste Bogd Khan was en het sierlijke Mongoolse schrift uitvond. De beste man was ook kunstenaar en daardoor was het schrift zo moeilijk, dat maar een klein aantal mensen het beheerst. Een van de tekens is nu terug te vinden in de nationale vlag. Wij kruipen nog even door een smalle grot om herboren te worden. Vrij van onze zonden gaan we verder en jawel, de goden zijn ons goedgezind. Een gebroken brug dwingt ons zelf de rivier over te steken en met het water tot net onder het raampje van de 4x4 hebben wij deze reis toch nog een stukje gevaren.

De zomer is feest in Mongolië, want met temperaturen van 40 graden onder nul in de winter zijn er veel redenen om je in de zomer van je beste kant te laten zien. Dit wordt gevierd met het zogenaamde Nadaam festival. Mannen en jongens nemen het tegen elkaar op middels worstelen, paarden races en boogschieten. Kinderen in de mooiste kleren dansen hun mooiste passen en men eet enkel gefrituurde broodjes met geitenvlees. Dit feest vindt op zijn grootst plaats op 11 en 12 juli in Ulaanbaatar maar die hebben we moeten missen en daarom hebben we geluk dat op ons pad een dorpje 90 jaar bestaat en het daarom wat later viert. We staan hier midden in de Mongoolse nostalgie, een soort Koningsdag zonder Willem en Maxima, op lokaal niveau.

Na een middag cultuur hobbelen we verder over de onverharde weggetjes naar ons gastgezin dat -zoals ongeveer de helft van de bevolking- nog leeft als nomade. We mogen een rondje op de kamelen maken en helpen mee de geiten en schapen te hoeden. De paarden worden elke twee uur gemolken en ’s ochtends de twee koeien. Allemaal met de hand op een krukje door de vrouw des huizes. Helaas wordt de melk gefermenteerd tot een niet te drinken substantie, ook het vel op de melk wordt gebruikt, op een boterham als kaas..

De laatste twee dagen verblijven we in het Terelj nationaal park en brengen een bezoek aan het grootste standbeeld ter wereld van een paard, daarop zit niemand minder dan Chinggiss Khaan die in zijn tijd overigens nooit een beeld van zichzelf heeft achter gelaten, zelfs zijn lichaam is achter gelaten in de natuur, pas sinds de Sovjet tijd worden de doden begraven of gecremeerd.

Op onze laatste avond in Ulaanbataar denken we terug aan ons bijzondere avondmaal bij de nomaden familie. Speciaal voor ons was diezelfde dag een geit geslacht. De ouders verzorgen met z’n tweeën ongeveer 40 paarden en 200 schapen en geiten, een handvol koeien en twee kamelen. In de zomer halen ze zo nu en dan toeristen in huis om wat bij te verdienen. De oudste zoon studeert rechten in Ulaanbaatar, de jongste dochter gaat naar de basis school in het dichtstbijzijnde dorp en woont bij een gastgezin. In onze ogen zijn ze arm, qua geld in de kluis, maar ze hebben ook niet veel nodig, ze leven van de dieren en de lucht. De ouders achten de kans erg klein dat zoon het bedrijfje overneemt, hij is verknocht aan de stad en zijn Ipod. Zo gaat het in elk gezin leren we. De jeugd gaat studeren wat heel mooi is, maar blijft ook achter in de enige grote stad die nu al 1 miljoen inwoners telt.

Terwijl we zitten te eten komen er 3 vuile jongetjes het restaurant binnen, vragend om geld, als we dat niet direct geven grijpt de grootste een stuk pizza van ons bord. Overdonderd van de brutaliteit gooi ik de andere twee het restaurant uit, maar al snel maakt de woede plaats voor schaamte. Dat wij hier weer uitgebreid zitten te eten en dat dit land langzaam zijn evenwicht aan het verliezen is. Hoe moeten al die jongeren straks een baan gaan vinden en hoe moeten hun kinderen weer opgroeien in een stad die al uit zijn voegen barst?

De Mongoliërs lijken zich er geen zorgen over te maken. Ze zijn eindelijk een zelfstandig land: “Zolang we onze vrijheid maar hebben” dat is het belangrijkste voor de stadse nomaden..

Ilse & Martin

P.S. Bedankt voor alle reacties!